Czym są kamienie nerkowe?

Dobowa objętość wydalanego moczu u zdrowego człowieka wynosi od 1500 do 2500 ml na dobę, w zależności od ilości wypijanych płynów. Składa się on z rozpuszczalnych w wodzie substancji zawierających produkty przemiany materii, które są zbędne, a nawet toksyczne dla naszego organizmu. Wśród nich znajduje się między innymi mocznik, kreatynina, kwas moczowy, związki wapnia czy fosforany. W normalnych warunkach stężenie tych substancji pozwala na naturalne wydalenie ich z organizmu. W przypadku, gdy praca układu moczowego jest zaburzona, a stężenie substancji chemicznych jest tak duże, że przekracza zdolności naturalnego rozpuszczenia przez mocz, ten staje się przesycony. Wówczas wytrącają się z niego nierozpuszczalne kryształki. Te często określane są potocznie mianem piasku w nerkach. Z czasem piasek ten zaczyna zlepiać się i obrasta kolejnymi warstwami osadu, tworząc coraz większe bryły. W efekcie powstają kamienie nerkowe, które prowadzą do rozwoju typowej kamicy nerkowej.

Mogą odkładać się one zarówno w samych nerkach, jak i przemieszczać się do dalszych odcinków dróg moczowych, gdzie mogą utrudniać prawidłowy odpływ moczu. Jego zastój może być jednak bardzo niebezpieczny, doprowadzając do bezmoczu – sprzyja on występowaniu zakażeń, a w niektórych przypadkach może prowadzić do uszkodzenia nerek.

Rodzaje kamieni nerkowych

Wiemy już, skąd się biorą kamienie nerkowe, zatem czas bliżej przyjrzeć się ich specyfice. Powstają one w wyniku przesycenia moczu różnymi substancjami i to właśnie one warunkują rodzaj kamieni nerkowych. Zatem, jakie rodzaje kamieni nerkowych możemy wyróżnić?

Ze względu na budowę kamieni wyróżniamy między innymi:

Kamienie szczawianowe

Szczawiany są związkami chemicznymi pochodzenia roślinnego. Bogatymi źródłami szczawianów są między innymi szczaw, rabarbar, szpinak, herbata czy botwina. Dieta bogata w tego rodzaju produkty może być jedną z przyczyn kamieni nerkowych szczawianowych, szczególnie u osób z zaburzeniem przemian metabolicznym szczawianów. Ryzyko ich powstawania rośnie również w przypadku osób borykających się z nawracającym zapaleniem pęcherza, stanami zapalnymi jelit, cukrzycą czy chorobami tarczycy.

Kamienie struwitowe

Struwity, czyli fosforany magnezowo-amonowe, powstają w środowisku zakażonego moczu. Na wytrącanie się tego rodzaju kamieni nerkowych wpływa przede wszystkim zasadowy odczyn moczu, który związany jest właśnie z występowaniem bakterii w drogach moczowych, które produkują ureazę. Na ten rodzaj kamicy zdecydowanie częściej zapadają kobiety, co ma związek przede wszystkim z większą podatnością na częstsze infekcje układu moczowego.

kamienie moczanowe

Kamienie moczanowe tworzone są z kwasu moczowego i powstają w wyniku niedoboru magnezu. Ryzyko ich wytworzenia znacznie zwiększa również niedostateczna podaż płynów i zbyt duże spożycie białka zwierzęcego.

kamienie cystynowe

Kamienie nerkowe mogą składać się również z cystyny, czyli aminokwasu, z którego zbudowane są białka naszego organizmu. W momencie, gdy stężenie tego związku jest tak duże, że nie może zostać on rozpuszczony, wykształcają się kamienie cystynowe, które są jednak najrzadziej występującym rodzajem kamicy nerkowej. Duży wpływ na jej rozwój mają uwarunkowania genetyczne i problemy metaboliczne. Choć u każdego może wystąpić cystynuria, to najczęściej kolka z tego powodu pojawia się u osób do 20. roku życia.

Kamienie nerkowe – wygląd

Kamienie nerkowe początkowo mają postać piasku, a z czasem tworzą coraz większe struktury. A jak wyglądają kamienie nerkowe? Te mają różną wielkość, kształt i wagę. Znakiem charakterystycznym na przykład kamieni cystynowych jest żółta barwa o delikatnym połysku. Co więcej – wyróżnia je stosunkowa miękkość. Z kolei kamienie wapniowe mają zwykle szare, czarne lub białe zabarwienie i ostro zarysowane krawędzie. A czy wygląd kamieni nerkowych może pomóc w identyfikacji ich rodzaju? To będzie nieco utrudnione, ponieważ ustalenie składu kamieni nerkowych nie jest możliwe na podstawie zdjęcia rentgenowskiego. W badaniu RTG lekarz może zidentyfikować jedynie złogi cieniodajne, czyli te, które w swoim składzie zawierają wapń.

Kamienie nerkowe – objawy

Złogi zalegające w nerce czy dalszych odcinkach dróg moczowych, przez wiele lat mogą nie dawać żadnych sygnałów. Gdy zaczynają one się jednak przemieszczać i zaburzają drożność moczowodu, mogą powodować tzw. kolkę nerkową. A jakie są najczęstsze objawy kamieni nerkowych? Gdzie boli?

Te powodują silny ból zlokalizowany w dolnej części pleców, w okolicy lędźwiowej. Dolegliwościom mogą towarzyszyć również nudności, wymioty, gorączka, ból podczas oddawania moczu czy zmiana jego zabarwienia. Warto jednak wiedzieć, że niektóre złogi są tak małe, że mogą zostać naturalnie wydalone z moczem. W przypadku leczenia kamieni nerkowych o większych rozmiarach, konieczna może być już interwencja chirurgiczna.

Pamiętajmy jednak, że artykuł ten ma jedynie charakter informacyjny i nie zastępuje profesjonalnej porady lekarskiej. Dopiero specjalista na podstawie zebranego wywiadu i badań będzie mógł postawić odpowiednią diagnozę i włączyć ewentualne leczenie.