Kamica nerkowa – co to jest i jak powstaje?

Kamica nerkowa jest jedną z najpowszechniejszych chorób układu moczowego. W moczu każdej zdrowej osoby znajdują się różnego rodzaju substancje, które – co do zasady – poddają się procesowi rozpuszczania. Wówczas są one wydalane z organizmu wraz z moczem. W sytuacji, gdy mechanizmy rozpuszczania ulegają zaburzeniu, a stężenie substancji jest tak wysokie, że nie są one w stanie się rozpuścić, zaczynają gromadzić się, tworząc początkowo malutkie kryształki. Te nazywane są potocznie piaskiem. Z czasem jednak owy piasek zaczyna się zlepiać, tworząc w efekcie coraz większe bryły. Na końcu tej drogi stoją kamienie nerkowe, czyli złogi, które mogą być przyczyną wielu dolegliwości bólowych. Mogą odkładać się one zarówno w samych nerkach, jak i przemieszczać się do dalszych odcinków dróg moczowych, gdzie mogą utrudniać prawidłowy odpływ moczu. Jego zastój może być jednak bardzo niebezpieczny – sprzyja on występowaniu zakażeń, a w niektórych przypadkach może prowadzić do uszkodzenia nerek. 

Kamica nerkowa, ze względu na odmienny skład kamieni nerkowych, może występować jako kamica szczawianowa, kamica wapniowa, kamica moczanowa, fosforanowa czy cystynowa. 

Kamica nerkowa – objawy

Typowym jej objawem kamicy nerkowej jest tak zwana kolka nerkowa, z którą choroba jest powszechnie utożsamiana. Jest to silny ból zlokalizowany w okolicy lędźwiowej, który promieniuje w stronę pęcherza. Może się więc wydawać, że wiedząc już, czym jest kamica nerkowa, objawy tej choroby nie powinny mieć przed nami tajemnic. Tymczasem kamienie na nerkach mogą nie dawać żadnych niepokojących sygnałów przez wiele lat. Pierwsze dolegliwości mogą pojawić się dopiero wtedy, gdy większe złogi zaczną przechodzić przez moczowód i dojdzie do nieprawidłowości w odpływie moczu. Po czym to poznać? Czym jeszcze objawia się kamica nerkowa? Gdzie boli? 

Pierwszym i podstawowym objawem jest wspomniana kolka nerkowa. Pod nią kryje się ból zlokalizowany w dolnej części pleców, w okolicy lędźwiowej. Bardzo często jest niesłusznie przypisywany problemom z kręgosłupem. Rozpoznać możemy go jednak po ostrym bólu, który często na przemian nasila się i łagodnieje. Pierwszym podstawowym badaniem internistycznym jest sprawdzenie objawu Goldflama. Polega ono na konkretnym, ale niezbyt intensywnym uderzaniu dłonią specjalisty w okolice kąta żebrowo-kręgowego.  Wystąpienie jednostronnego czy też obustronnego bólu w tym  rejonie może świadczyć o problemach z nerkami, m.in. o kamicy nerkowej. W przypadku osób, u których występują kamienie nerkowe, ból może promieniować aż do pachwiny i spojenia łonowego. Często towarzyszą mu również nudności i wymioty, a także częstsze oddawanie moczu w małej ilości. U niektórych może pojawić się również krwiomocz spowodowany uszkodzeniem moczowodów na skutek przemieszczania się kamieni nerkowych. W sytuacji, gdy rozwinie się stan zapalny, objawom towarzyszyć może również wysoka gorączka i dreszcze.

Kamica nerkowa – przyczyny 

Bezpośrednia przyczyna kamicy nerkowej to wspomniane wyżej wytrącanie się z moczu substancji, których stężenie nie pozwala na ich rozpuszczenie. Wówczas z odkładanych w moczu związków formują się nierozpuszczalne złogi, nazywane kamieniami. Ich tworzeniu się może sprzyjać między innymi spożywanie zbyt małej ilości wody, dieta wysokobiałkowa czy taka obfitująca w szczawiany, a także stosowanie niektórych leków. Kolejna przyczyna kamicy nerkowej może leżeć również w niektórych chorobach przewlekłych, takich jak nadczynność przytarczyc czy choroba Leśniowskiego-Crohna. Wady budowy układu moczowego czy skłonności dziedziczne również zwiększają ryzyko powstawania kamieni nerkowych. Warto również wiedzieć, że przyczyna kamicy nerkowej może mieć także charakter wady wrodzonej. Najczęstszą z nich jest cystynuria, która prowadzi do nadmiernego wydzielania przez nerki cystyny do moczu. 

Kamienie nerkowe – jak je zdiagnozować? 

Wiedząc już, od czego są kamienie na nerkach, w niektórych przypadkach możemy zmniejszyć ryzyko ich wystąpienia lub złagodzić ich objawy. Profilaktyka to przede wszystkim odpowiednia dieta przy kamicy nerkowej oraz duża podaż płynów. Jeśli jednak zaobserwujemy u siebie niepokojące objawy, zawsze powinniśmy skonsultować je z lekarzem. Samodiagnoza nigdy nie zastąpi konsultacji ze specjalistą, który zleci niezbędne badania. 

Po przeprowadzeniu wstępnego rozpoznania i obszernego wywiadu, internista może skierować pacjenta do nefrologa lub urologa. Diagnostyka kamicy nerkowej będzie obejmować przede wszystkim szereg badań laboratoryjnych oraz obrazowych. Podstawą jest przeglądowe RTG jamy brzusznej i USG, a w niektórych przypadkach konieczna może okazać się również tomografia komputerowa jamy brzusznej czy miednicy małej. Dopiero w ten sposób możliwe jest zdiagnozowanie choroby. Leczenie kamicy nerkowej polega wówczas przede wszystkim na usunięciu kamieni, a w niektórych przypadkach także przywróceniu drożności moczowodu.